Στο προηγούμενο άρθρο μίλησα για το πρότυπο «φούσκα» της ελληνικής οικογένειας και σε ένα σημείο αναφέρθηκα στο τεράστιο, πρωτόγνωρο και κατά τη γνώμη μου, αγεφύρωτο χάσμα που υπάρχει μεταξύ της δικής μου γενιάς, δηλαδή της γενιάς του Μνημονίου και της γενιάς του Πολυτεχνείου. Θα ήθελα να αναλύσω λίγο παραπάνω το κομμάτι αυτό.
Το 1996 έπεσε στα χέρια μου ένα καταπληκτικό βιβλίο με τίτλο «Το Τρίτο Κύμα» του Άλβιν Τόφλερ. Το βιβλίο αυτό είναι η πρώτη και η μόνη προσπάθεια που γνωρίζω προσωπικά, να γίνει κατανοητός ο κόσμος σαν σύνολο και να δοθεί μια ιδέα στον αναγνώστη σχετικά με το που το πάμε σαν ανθρωπότητα. Ο Τόφλερ μίλησε για τρία κύματα απο τα οποία έχει περάσει η ανθρωπότητα στην πλειοψηφεία της μέχρι σήμερα. Το πρώτο κύμα είναι η έκρηξη της αγροτικής παραγωγής το οποίο διήρκησε περίπου 9500 χρόνια. Το δεύτερο κύμα είναι η βιομηχανική επανάσταση η οποία μετρά ήδη 300 χρόνια ζωής και σύμφωνα με τον Τόφλερ φτάνει στο τέλος της. Τέλος, το τρίτο κύμα είναι η έκρηξη των επιστημών, μια έκρηξη η οποία θα φέρει μεγάλες αλλαγές και θα δημιουργήσει έναν νέο παγκόσμιο Πολιτισμό με δικές του εργασίες, τρόπους ζωής, εργατική ηθική, σεξουαλική συμπεριφορά, αντιλήψεις ζωής, οικονομικές δομές και πολιτικές αντιλήψεις. Σήμερα, υπάρχουν χώρες που ζουν ακόμη με τον πολιτισμό του πρώτου κύματος, ενώ άλλες, ζουν με τον πολιτισμό του δευτέρου κύματος αλλα δέχονται και επιρροές απο το τρίτο την ίδια στιγμή.
Κάθε φορά που ένα κύμα έκανε την εμφάνισή του στην ανθρωπότητα, είχαμε βίαιες συγκρούσεις σε όλο τον πλανήτη, οι οποίες ενώ συνέβαιναν σε χώρες, οι οποίες ήταν πολυ διαφορετικές μεταξύ τους, εντούτοις είχαν κοινές ρίζες. Ο Τόφλερ εξηγεί οτι δεν είχε καμία σημασία αν μια χώρα ήταν καπιταλιστική η σοσιαλιστική, ευρωπαϊκή η ασιάτικη κλπ. Οι βίαιες συγκρούσεις οι οποίες συνέβαιναν ανα τον κόσμο, είχαν στα θεμέλιά τους τον Πολιτισμό που έφερνε το νέο κύμα το οποίο σάρωνε τα πάντα στο πέρασμά του και αναθεωρούσε όλες τις αξίες σε οικονομικό, πολιτικό, κοινωνικό και φιλοσοφικό επίπεδο. Για παράδειγμα με τον ερχομό του δευτέρου κύματος, δηλαδή της βιομηχανικής επανάστασης, η εμφάνιση του εργοστασίου και η ανάγκη να πάνε άτομα να δουλέψουν εκεί, κυριολεκτικά διέλυσε παγκοσμίως την μορφή της οικογένειας όπως ήταν μέχρι τότε γνωστή (σε κάθε σπίτι έμενε σχεδόν ολο το σόι και καλλιεργούσαν την γη τους) και δημιούργησε την πυρηνική οικογένεια (πατέρας, μητέρα και παιδιά) χωρίζοντας έτσι τα μέλη και διασπώντας τις παλιές ιεραρχίες. Ταυτόχρονα, η μαζική παραγωγή ήθελε και άτομα ικανά να την χειριστούν με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί η μαζική εκπαίδευση και οι γονείς να αρχίσουν να στέλνουν τα παιδιά τους στα σχολεία, αντί να τα μορφώνουν οι ίδιοι στο σπίτι τους όπως γινόταν μέχρι τότε.
Σύμφωνα με τον Τόφλερ, οι συγκρούσεις που εμφανίστηκαν στην Αμερική στα τέλη της δεκαετίας του εξήντα και στην Ευρώπη στο τέλος του εικοστού αιώνα και συνεχίζονται μέχρι και σήμερα, είναι ο πρόδρομος του νέου Πολιτισμού, ο ερχομός του τρίτου κύματος. Και οι οποιεσδήποτε μάχες μαίνονται αυτή την στιγμή στον πλανήτη, απο τη μικρογραφία της οικογένειας μέχρι τις πολιτικές συγκρούσεις σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο, είναι ουσιαστικά μάχες μεταξύ των υπερασπιστών του δευτέρου και των υποστηρικτών του τρίτου κύματος. Οι μεν θέλουν να υπερασπίσουν το τωρινό status quo είτε διότι έχουν αποκτήσει σημαντικά προνόμια τα οποία θα αναγκαστούν να απωλέσουν, αν προσαρμοστούν, είτε διότι φοβούνται το καινούργιο, το διαφορετικό το οποίο ταυτόχρονα τους είναι και άγνωστο. Οι δε, έχουν καταλάβει και έχουν δεχθεί οτι το σημερινό σύστημα έχει τελειώσει και ονειρεύονται έναν καινούργιο κόσμο ο οποίος γίνεται ήδη ολοένα και πιο κατανοητός.
Έχω την αίσθηση οτι οι περισσότεροι νέοι της δικής μου γενιάς δεν έχουν συνειδητοποιήσει το μέγεθος των αλλαγών που έχουν ήδη κάνει την εμφάνισή τους , και στη χώρα μας, και έχουν έρθει για να μείνουν. Πρέπει να γίνει κατανοητό οτι όπως όλα δείχνουν, σύμφωνα με τον Τόφλερ πάντα, δεν είμαστε απλά μια επόμενη γενιά. Και οτι αυτό που συμβαίνει σήμερα στην Ελλάδα, δεν αφορά τελικά μόνο τους Έλληνες αλλά προεκτείνεται τόσο στην Ευρώπη, όσο και στην Ασία και ίσως και σε άλλες γειτονιές της ανθρωπότητας. Είμαστε κατα πάσα πιθανότητα η πρώτη γενιά ενός νέου Πολιτισμού με νέες αξίες με νέες αντιλήψεις οι οποίες, δεν μπορούν να γίνουν κατανοητές στους μεγαλυτέρους και για τις οποίες θα πρέπει να δοθεί σήμερα μια μεγάλη μάχη, μια υπερ μάχη για το «αύριο».
Δεν εστερνίζομαι οτι οι περισσότεροι νέοι είναι έτοιμοι να δεχτούν το τρίτο κύμα με ενθουσιασμό. Το μόνο σίγουρο όμως είναι οτι στις εξελίξεις δεν μπορεί να πάει κανένας κόντρα οτι και να κάνει και το τρίτο κύμα είναι εδώ, και έχει πολλούς και "φανατικούς" υποστηρικτές, ανάμεσά στους οποίους και εγώ.
Σας συνιστώ το βιβλίο ανεπιφύλακτα. Θα δώσει απαντήσεις σε πολλά ερωτήματα τα οποία σας βασανίζουν και θα κάνει τον σημερινό, αλλά και τον μελλοντικό, κόσμο πολύ πιο κατανοητό και απλοϊκό στα μάτια σας. Η σωστή αίσθηση της πραγματικότητας είναι ωφέλιμη και δημιουργική τόσο για το άτομο που την κατέχει όσο και για τον περίγυρό του. Και μπορεί η σημερινή ζωή να φαίνεται παράλογη αλλα αυτό δεν σημαίνει πως δεν υπάρχει σε αυτήν κάποια λογική. Τις περισσότερες φορές η εξήγηση στα πράγματα είναι τελικά απλή και όχι σύνθετη. Αν λοιπόν αναζητάτε ένα βιβλίο που θα ξεκαθαρίσει τα πράγματα και θα σας παρουσιάσει την μεγάλη εικόνα μια και καλή, μην κοιτάτε αλλού. Θα με θυμηθείτε, σας το ορκίζομαι.
Το βιβλίο το είχα πάρει το 1996 απο τις εκδόσεις «ΚΑΚΤΟΣ» και είναι διαθέσιμο ακόμη και σήμερα. Θα το παρουσιάσω προσεχώς στην Φιλελεύθερη Βιβλιοθήκη όπου θα μιλήσουμε εκτενέστατα για αυτό και θα αναρτήσω το βίντεο εδώ.
Χωρίς παραγωγή δεν υπάρχει ζωή. Άρα μπορεί ο συγγραφέας να εντάσσει στο τρίτο του κύμα νέες μεθόδους και νέα ήδη εργασίας, η παραγωγή όμως, (τροφίμων, ενέργειας, πρώτων υλών, καταναλωτικών αγαθών)δεν θα πάψει, απλά θα είναι ίσως το αποτέλεσμα άλλων μορφών παραγωγικών σχέσεων, ή απόρροια διαφορετικών παραγωγικών δυνάμεων. Θα είχε ενδιαφέρον να ανακαλύψουμε, πού εντάσσει τη παγκοσμιοποίηση, στο 2ο κύμα, στο 3ο, ή τη θεωρεί το μεταβατικό στάδιο, μέσω του οποίου θα προσεγγίσει η διεθνής κοινότητα το καινούργιο;
ReplyDeleteΣε κάθε περίπτωση παρουσιάζει ενδιαφέρον.
Σε οτι αφορά την παραγωγή ο συγγραφέας δίνει μια καταπληκτική εξήγηση. Πιστεύει οτι ο άθρωπος παραγωγοαναλωτής ο οποίος ήταν το κυρίαρχο πρότυπο στο πρώτο κύμα, θα επιστρέψει στο τρίτο με την βοήθεια της τεχνολογίας, αλλά οχι στο ιδιο ποσοστό. Στο πρώτο κύμα ο άνθρωπος παρήγαγε τα αγαθά του στο σύνολό τους μόνος του και τα κατανάλωνε. Στο δευτερο κύμα δεν παράγει σχεδόν τίποτα μόνος του και καταναλωνει αγαθά που παράγουν άλλοι. Στο τρίτο κύμα ο Τόφλερ πιστεύει οτι μέσω της τεχνολογικής εξέλιξης θα έχουμε μια νέα σύνθεση. Θα είμαστε δηλαδή ταυτόχρονα και παραγωγοί και καταναλωτές και παραγωγοαναλωτές.
ReplyDelete