Την περασμένη εβδομάδα, ο κόσμος στα social media ασχολήθηκε πολύ με το θέμα της σεξουαλικής παρενόχλησης των γυναικών από άνδρες συναδέλφους τους στον χώρο εργασίας. Το όλο θέμα ξεκίνησε όταν η ηθοποιός Alyssa Milano απεκάλυψε πως ο γνωστός παραγωγός του Hollywood, Harvey Weinstein, την είχε παρενοχλήσει στο παρελθόν. Με ένα tweet της, παρακινούσε και άλλες γυναίκες που είχαν υποστεί κάτι ανάλογο, να συμμετάσχουν στην καμπάνια #metoo. Η ανταπόκριση ήταν άμεση και το θέμα έκανε τον γύρο του κόσμου.
Ας δούμε τι ακριβώς είναι η σεξουαλική παρενόχληση. Σύμφωνα με την EEOC (Επιτροπή ίσων ευκαιριών στον εργασιακό χώρο), ως σεξουαλική παρενόχληση ορίζεται η "μη καλοδεχούμενη συμπεριφορά σεξουαλικής φύσεως". Σε ότι αφορά τον εργασιακό χώρο, η σεξουαλική παρενόχληση εκδηλώνεται με διάφορους τρόπους. Αυτός που παρενοχλεί σεξουαλικά, αντιλαμβάνεται την αδύναμη θέση του υποψήφιου θύματος και ταυτόχρονα εκμεταλλεύεται τη θέση "εξουσίας" του. Το θύμα της παρενόχλησης πριν αποφασίσει πως θα αντιδράσει, αναγκάζεται να υπολογίσει τις συνέπειες της απόφασής του στην επαγγελματική σταδιοδρομία του και πολλές φορές υποκύπτει για να μην τις αντιμετωπίσει. Το "μη καλοδεχούμενη", στον ορισμό που αναφέρεται, είναι φράση κλειδί, καθώς αν μια γυναίκα τελικά υποκύψει στην οποιαδήποτε σεξουαλική παρενόχληση, αυτό δεν σημαίνει πως την αποδέχεται.
Η συζήτηση για τα αίτια της σεξουαλικής παρενόχλησης είναι μεγάλη και δεν μπορεί να αναλυθεί σε ένα άρθρο. Μπορούμε όμως για αρχή, να κάνουμε έναν απολογισμό για τον σημερινό Δυτικό Πολιτισμό και να αναρωτηθούμε για την άνοδο της υποκουλτούρας, την αντικειμενοποίηση της γυναίκας και την αποθέωση του ευτελούς. Αυτά τα χαρακτηριστικά τα παρατηρούμε σε βίντεο κλιπ τραγουδιών, σε στίχους τους, σε ταινίες, σε αφίσες, σε νυχτερινά κέντρα διασκέδασης κλπ. Αυτά όμως είναι μόνο η επιφάνεια. Το πραγματικό πρόβλημα βρίσκεται και δημιουργείται μέσα στις δομές της κοινωνίας: Στην οικογένεια, στις παρέες, στο σχολείο κλπ.
Η δημιουργία μιας διαφημιστικής αφίσας, γεμάτη σεξουαλικά υποννούμενα που υποβαθμίζουν και αντικειμενοποιούν τη γυναίκα, είναι αποτέλεσμα αναρίθμητων καθημερινών αλληλεπιδράσεων του κοινωνικού περιβάλλοντος στο οποίο μεγάλωσε και ο δημιουργός της και τις οποίες λαμβάνει υπόψη για να κάνει την αφίσα ελκυστική και κοινωνικά αποδεκτή. Το κοινωνικό πλαίσιο, στο οποίο έχει μεγαλώσει ο δημιουργός έχει στηθεί με τέτοιο τρόπο ώστε η αντικειμενοποίηση της γυναίκας να θεωρείται κάτι το κανονικό. Αυτό το αίτιο, συνδιάζεται με άλλα για να επέλθει τελικά ως αποτέλεσμα η σεξουαλική παρενόχληση: ο άνδρας θα παρενοχλήσει επειδή, από τη φύση του, είναι δυνατότερος, επειδή πιστεύει ότι μπορεί, επειδή το κάνει από θέση εξουσίας, επειδή βλέπει τη γυναίκα ως κατώτερη, επειδή το θεωρεί κάτι κανονικό και συνηθισμένο, επειδή δεν αντέχει την απόρριψη, επειδή νιώθει μοναξιά, ανασφάλεια ή απλώς διψά για την προσοχή από το άλλο φύλο κλπ. Όλοι αυτοί οι παράγοντες, αποτελούν χαρακτηριστικά του κοινωνικού πλαισίου στο οποίο μεγαλώνουμε και συνθέτουν το μείγμα σκέψης που θα ενθαρρύνει τελικά έναν άνδρα να προβεί σε αυτή την πράξη.
Η σεξουαλική παρενόχληση είναι στη πραγματικότητα μια εκδήλωση αδυναμίας και όχι μια επίδειξη δύναμης. Είναι μια ήττα του σωστού και ποιοτικού φλερτ απέναντι στην ανασφάλειά μας. Είναι μια ήττα του άνδρα με προσωπικότητα και χαρακτήρα, απέναντι στον άνδρα που δεν μπορεί να αποδεχτεί τον εαυτό του. Είναι μια ήττα της ποιότητας απέναντι στο ευτελές. Είναι μια ήττα αρχών απέναντι στην αναρχία. Τέλος, είναι μια ήττα της λογικής, του σεβασμού και του αυτοσεβασμού απέναντι στις σημερινές αξίες και νόρμες, που έχουν διαμορφωθεί στο περιβάλλον μας και υποβαθμίζουν καθημερινά τον άνθρωπο.
Γνώμη μου είναι πως, εάν θέλουμε να δώσουμε μια σοβαρή λύση στο πρόβλημα, θα πρέπει να εστιάσουμε στο κοινωνικό περιβάλλον και στα χαρακτηριστικά που διαμορφώνουν το μείγμα σκέψης που οδηγεί τελικά στη σεξουαλική παρενόχληση. Αυτή όμως είναι μια μακρόχρονη διαδικασία που δεν βοηθά τις γυναίκες που θέλουν μια άμεση λύση στο πρόβλημά τους. Πως αντιμετωπίζουμε μια παρενόχληση στον εργασιακό χώρο μέχρι να φτάσουμε σε μια τέτοια κοινωνία;
Ο πιο σημαντικός λόγος που μια γυναίκα ανέχεται κάθε είδος σεξουαλικής παρενόχλησης στο εργασιακό περιβάλλον, είναι οι συνέπειες που μπορεί να αντιμετωπίσει εάν ορθώσει ανάστημα και καταγγείλει το περιστατικό. Επομένως κατά μια έννοια, ο πραγματικός εχθρός (από άποψη ισχύως) δεν είναι ο συνάδελφος που την παρενοχλεί σεξουαλικά, εκμεταλλευόμενος τη θέση του, αλλά το ενδεχόμενο της απόλυσης και η έλλειψη άλλων επιλογών εργασίας σε αντίστοιχες εταιρίες.
Αυτή η συμπεριφορά δεν είναι τυχαία. Είναι ιστορικά αποδεδειγμένο πως η συμπεριφορά ενός ανθρώπου προς άλλους εξαρτάται πολύ από την οικονομική του κατάσταση. Στο μεσαίωνα τα διαζύγια ήταν ελάχιστα, διότι μια γυναίκα που αποφάσιζε να μείνει μόνη, αντιμετώπιζε την οικονομική καταστροφή. Ως συνέπεια αυτής της συνθήκης, ανεχόταν περισσότερο βίαιες συμπεριφορές στο οικογενειακό περιβάλλον. Όταν το οικονομικό μοντέλο άλλαξε και η γυναίκα απέκτησε μια οικονομική ανεξαρτησία, τα διαζύγια αυξήθηκαν.
Η οικονομική ανεξαρτησία συνεισφέρει σημαντικά στην αυτοπεποίθηση μιας γυναίκας και την βοηθά να λάβει πιο εύκολα μια σημαντική απόφαση που θα αλλάξει τη ζωή της. Μπορεί να λειτουργήσει ως άμυνα απέναντι σε πολλές ανεπιθύμητες συμπεριφορές που λαμβάνουν χώρα στο εργασιακό περιβάλλον ή στο γάμο. Επομένως θεωρώ πως το πρώτο πράγμα που πρέπει να φροντίσει μια γυναίκα εργαζόμενη, είναι η υιοθέτηση ενός τρόπου ζωής που θα της επιτρέπει να αποκτήσει σιγά σιγά μια οικονομική άνεση και να δημιουργήσει ένα "μαξιλαράκι ασφαλείας" σε περίπτωση που αναγκαστεί να αντιμετωπίσει το θέμα ανοιχτά και να αποχωρήσει από την εταιρία. Είναι σημαντικό διότι, η γνώση της έλλειψης των εναλλακτικών επιλογών του υποψήφιου θύματος, ισχυροποιεί την απόφαση του φιλόδοξου δράστη, να εκμεταλλευθεί τη θέση του.
Το δεύτερο πράγμα για το οποίο πιστεύω, πως μια γυναίκα πρέπει να μεριμνήσει, είναι η ποιότητα της δουλειάς της. Μία γυναίκα που αποδεικνύει την αξία της στον εργασιακό χώρο, ειδικά αν τα καταφέρνει καλύτερα από τους άνδρες, αποκτά ένα ξεχωριστό κύρος. Όταν οι συνάδελφοι, οι προϊστάμενοι και τα αφεντικά αναγνωρίζουν την επαγγελματική αξία της, τότε αυξάνεται ο σεβασμός προς το πρόσωπό της. Σε αυτή τη περίπτωση μια ενδεχόμενη σφοδρή αντίδρασή της απέναντι σε περιστατικό σεξουαλικής παρενόχλησης, δεν θα περάσει απαρατήρητη, διότι δεν γίνεται από μια εργαζόμενη που θεωρείται "αναλώσιμη", αλλά από μια εργαζόμενη που έχει ένα ειδικό βάρος στο έμψυχο δυναμικό της επιχείρησης.
Μια τρίτη λύση μπορεί να είναι απλώς μια διαφορετική οπτική των πραγμάτων αναφορικά με το θέμα της εργασίας, που μπορεί να οδηγήσει σε μεγάλες αποφάσεις. Στη σημερινή εποχή, η τεχνολογία μας δίνει πολλές δυνατότητες να προσφέρουμε την εργασία μας χωρίς να δουλεύουμε για κάποια συγκεκριμένη εταιρία. Στις Ηνωμένες Πολιτείες το 50% του εργατικού δυναιμκού απασχολείται ως ελεύθεροι επαγγελματίες, πολλοί από τους οποίους δουλεύουν από το σπίτι τους. Η απόφαση ενός ατόμου να αφήσει την υπαλληλική ιδιότητα για το ελεύθερο επάγγελμα, αλλάζει τη ζωή του ριζικά και λογικά ελαχιστοποιεί τον αριθμό συμβάντων σεξουαλικής παρενόχλησης. Επομένως για μια γυναίκα που εργάζεται ως υπάλληλος, που θα ήθελε μια αλλαγή στη ζωή της και ταυτόχρονα να σταματήσει να πέφτει θύμα των ορέξεων του κάθε αφεντικού, μια καριέρα στο ελεύθερο επάγγελμα μπορεί να είναι μια λυτρωτική κίνηση από πολλές απόψεις.
Και οι τρεις σκέψεις που ανέφερα, αποτελούν βήματα προσωπικής ανάπτυξης. Μια τέτοια γυναίκα, οικονομικά ανεξάρτητη, με ισχυρό προφίλ μέσα στο εργασιακό περιβάλλον, θεωρώ πως θα δεχτεί πολύ λιγότερα κρούσματα σεξουαλικής παρενόχλησης, ενώ ταυτόχρονα θα μπορεί να τα διαχειριστεί ή να τα καταγγείλει πολύ πιο εύκολα. Η ισχυροποίηση της γυναίκας μέσα και έξω από το εργασιακό περιβάλλον δεν πιστεύω πως θα εξαλείψει όλες τις μορφές σεξουαλικής παρενόχλησης καθώς το ζήτημα είναι αρκετά πολύπλοκο και δεν μπορεί να αναλυθεί σε ένα άρθρο. Θεωρώ όμως πως είναι μια πολύ σημαντική άμυνα και ένα πολύ καλό πρώτο βήμα.
Διαβάστε περισσότερα
Γιατί οι άνδρες παρενοχλούν σεξουαλικά τις γυναίκες
Τι ξέρουμε για τον Harvey Weinstein και τα θύματά του
Παραδείγματα αντικειμενοποίησης της γυναίκας
Ας δούμε τι ακριβώς είναι η σεξουαλική παρενόχληση. Σύμφωνα με την EEOC (Επιτροπή ίσων ευκαιριών στον εργασιακό χώρο), ως σεξουαλική παρενόχληση ορίζεται η "μη καλοδεχούμενη συμπεριφορά σεξουαλικής φύσεως". Σε ότι αφορά τον εργασιακό χώρο, η σεξουαλική παρενόχληση εκδηλώνεται με διάφορους τρόπους. Αυτός που παρενοχλεί σεξουαλικά, αντιλαμβάνεται την αδύναμη θέση του υποψήφιου θύματος και ταυτόχρονα εκμεταλλεύεται τη θέση "εξουσίας" του. Το θύμα της παρενόχλησης πριν αποφασίσει πως θα αντιδράσει, αναγκάζεται να υπολογίσει τις συνέπειες της απόφασής του στην επαγγελματική σταδιοδρομία του και πολλές φορές υποκύπτει για να μην τις αντιμετωπίσει. Το "μη καλοδεχούμενη", στον ορισμό που αναφέρεται, είναι φράση κλειδί, καθώς αν μια γυναίκα τελικά υποκύψει στην οποιαδήποτε σεξουαλική παρενόχληση, αυτό δεν σημαίνει πως την αποδέχεται.
Η συζήτηση για τα αίτια της σεξουαλικής παρενόχλησης είναι μεγάλη και δεν μπορεί να αναλυθεί σε ένα άρθρο. Μπορούμε όμως για αρχή, να κάνουμε έναν απολογισμό για τον σημερινό Δυτικό Πολιτισμό και να αναρωτηθούμε για την άνοδο της υποκουλτούρας, την αντικειμενοποίηση της γυναίκας και την αποθέωση του ευτελούς. Αυτά τα χαρακτηριστικά τα παρατηρούμε σε βίντεο κλιπ τραγουδιών, σε στίχους τους, σε ταινίες, σε αφίσες, σε νυχτερινά κέντρα διασκέδασης κλπ. Αυτά όμως είναι μόνο η επιφάνεια. Το πραγματικό πρόβλημα βρίσκεται και δημιουργείται μέσα στις δομές της κοινωνίας: Στην οικογένεια, στις παρέες, στο σχολείο κλπ.
Η δημιουργία μιας διαφημιστικής αφίσας, γεμάτη σεξουαλικά υποννούμενα που υποβαθμίζουν και αντικειμενοποιούν τη γυναίκα, είναι αποτέλεσμα αναρίθμητων καθημερινών αλληλεπιδράσεων του κοινωνικού περιβάλλοντος στο οποίο μεγάλωσε και ο δημιουργός της και τις οποίες λαμβάνει υπόψη για να κάνει την αφίσα ελκυστική και κοινωνικά αποδεκτή. Το κοινωνικό πλαίσιο, στο οποίο έχει μεγαλώσει ο δημιουργός έχει στηθεί με τέτοιο τρόπο ώστε η αντικειμενοποίηση της γυναίκας να θεωρείται κάτι το κανονικό. Αυτό το αίτιο, συνδιάζεται με άλλα για να επέλθει τελικά ως αποτέλεσμα η σεξουαλική παρενόχληση: ο άνδρας θα παρενοχλήσει επειδή, από τη φύση του, είναι δυνατότερος, επειδή πιστεύει ότι μπορεί, επειδή το κάνει από θέση εξουσίας, επειδή βλέπει τη γυναίκα ως κατώτερη, επειδή το θεωρεί κάτι κανονικό και συνηθισμένο, επειδή δεν αντέχει την απόρριψη, επειδή νιώθει μοναξιά, ανασφάλεια ή απλώς διψά για την προσοχή από το άλλο φύλο κλπ. Όλοι αυτοί οι παράγοντες, αποτελούν χαρακτηριστικά του κοινωνικού πλαισίου στο οποίο μεγαλώνουμε και συνθέτουν το μείγμα σκέψης που θα ενθαρρύνει τελικά έναν άνδρα να προβεί σε αυτή την πράξη.
Η σεξουαλική παρενόχληση είναι στη πραγματικότητα μια εκδήλωση αδυναμίας και όχι μια επίδειξη δύναμης. Είναι μια ήττα του σωστού και ποιοτικού φλερτ απέναντι στην ανασφάλειά μας. Είναι μια ήττα του άνδρα με προσωπικότητα και χαρακτήρα, απέναντι στον άνδρα που δεν μπορεί να αποδεχτεί τον εαυτό του. Είναι μια ήττα της ποιότητας απέναντι στο ευτελές. Είναι μια ήττα αρχών απέναντι στην αναρχία. Τέλος, είναι μια ήττα της λογικής, του σεβασμού και του αυτοσεβασμού απέναντι στις σημερινές αξίες και νόρμες, που έχουν διαμορφωθεί στο περιβάλλον μας και υποβαθμίζουν καθημερινά τον άνθρωπο.
Γνώμη μου είναι πως, εάν θέλουμε να δώσουμε μια σοβαρή λύση στο πρόβλημα, θα πρέπει να εστιάσουμε στο κοινωνικό περιβάλλον και στα χαρακτηριστικά που διαμορφώνουν το μείγμα σκέψης που οδηγεί τελικά στη σεξουαλική παρενόχληση. Αυτή όμως είναι μια μακρόχρονη διαδικασία που δεν βοηθά τις γυναίκες που θέλουν μια άμεση λύση στο πρόβλημά τους. Πως αντιμετωπίζουμε μια παρενόχληση στον εργασιακό χώρο μέχρι να φτάσουμε σε μια τέτοια κοινωνία;
Ο πιο σημαντικός λόγος που μια γυναίκα ανέχεται κάθε είδος σεξουαλικής παρενόχλησης στο εργασιακό περιβάλλον, είναι οι συνέπειες που μπορεί να αντιμετωπίσει εάν ορθώσει ανάστημα και καταγγείλει το περιστατικό. Επομένως κατά μια έννοια, ο πραγματικός εχθρός (από άποψη ισχύως) δεν είναι ο συνάδελφος που την παρενοχλεί σεξουαλικά, εκμεταλλευόμενος τη θέση του, αλλά το ενδεχόμενο της απόλυσης και η έλλειψη άλλων επιλογών εργασίας σε αντίστοιχες εταιρίες.
Αυτή η συμπεριφορά δεν είναι τυχαία. Είναι ιστορικά αποδεδειγμένο πως η συμπεριφορά ενός ανθρώπου προς άλλους εξαρτάται πολύ από την οικονομική του κατάσταση. Στο μεσαίωνα τα διαζύγια ήταν ελάχιστα, διότι μια γυναίκα που αποφάσιζε να μείνει μόνη, αντιμετώπιζε την οικονομική καταστροφή. Ως συνέπεια αυτής της συνθήκης, ανεχόταν περισσότερο βίαιες συμπεριφορές στο οικογενειακό περιβάλλον. Όταν το οικονομικό μοντέλο άλλαξε και η γυναίκα απέκτησε μια οικονομική ανεξαρτησία, τα διαζύγια αυξήθηκαν.
Η οικονομική ανεξαρτησία συνεισφέρει σημαντικά στην αυτοπεποίθηση μιας γυναίκας και την βοηθά να λάβει πιο εύκολα μια σημαντική απόφαση που θα αλλάξει τη ζωή της. Μπορεί να λειτουργήσει ως άμυνα απέναντι σε πολλές ανεπιθύμητες συμπεριφορές που λαμβάνουν χώρα στο εργασιακό περιβάλλον ή στο γάμο. Επομένως θεωρώ πως το πρώτο πράγμα που πρέπει να φροντίσει μια γυναίκα εργαζόμενη, είναι η υιοθέτηση ενός τρόπου ζωής που θα της επιτρέπει να αποκτήσει σιγά σιγά μια οικονομική άνεση και να δημιουργήσει ένα "μαξιλαράκι ασφαλείας" σε περίπτωση που αναγκαστεί να αντιμετωπίσει το θέμα ανοιχτά και να αποχωρήσει από την εταιρία. Είναι σημαντικό διότι, η γνώση της έλλειψης των εναλλακτικών επιλογών του υποψήφιου θύματος, ισχυροποιεί την απόφαση του φιλόδοξου δράστη, να εκμεταλλευθεί τη θέση του.
Το δεύτερο πράγμα για το οποίο πιστεύω, πως μια γυναίκα πρέπει να μεριμνήσει, είναι η ποιότητα της δουλειάς της. Μία γυναίκα που αποδεικνύει την αξία της στον εργασιακό χώρο, ειδικά αν τα καταφέρνει καλύτερα από τους άνδρες, αποκτά ένα ξεχωριστό κύρος. Όταν οι συνάδελφοι, οι προϊστάμενοι και τα αφεντικά αναγνωρίζουν την επαγγελματική αξία της, τότε αυξάνεται ο σεβασμός προς το πρόσωπό της. Σε αυτή τη περίπτωση μια ενδεχόμενη σφοδρή αντίδρασή της απέναντι σε περιστατικό σεξουαλικής παρενόχλησης, δεν θα περάσει απαρατήρητη, διότι δεν γίνεται από μια εργαζόμενη που θεωρείται "αναλώσιμη", αλλά από μια εργαζόμενη που έχει ένα ειδικό βάρος στο έμψυχο δυναμικό της επιχείρησης.
Μια τρίτη λύση μπορεί να είναι απλώς μια διαφορετική οπτική των πραγμάτων αναφορικά με το θέμα της εργασίας, που μπορεί να οδηγήσει σε μεγάλες αποφάσεις. Στη σημερινή εποχή, η τεχνολογία μας δίνει πολλές δυνατότητες να προσφέρουμε την εργασία μας χωρίς να δουλεύουμε για κάποια συγκεκριμένη εταιρία. Στις Ηνωμένες Πολιτείες το 50% του εργατικού δυναιμκού απασχολείται ως ελεύθεροι επαγγελματίες, πολλοί από τους οποίους δουλεύουν από το σπίτι τους. Η απόφαση ενός ατόμου να αφήσει την υπαλληλική ιδιότητα για το ελεύθερο επάγγελμα, αλλάζει τη ζωή του ριζικά και λογικά ελαχιστοποιεί τον αριθμό συμβάντων σεξουαλικής παρενόχλησης. Επομένως για μια γυναίκα που εργάζεται ως υπάλληλος, που θα ήθελε μια αλλαγή στη ζωή της και ταυτόχρονα να σταματήσει να πέφτει θύμα των ορέξεων του κάθε αφεντικού, μια καριέρα στο ελεύθερο επάγγελμα μπορεί να είναι μια λυτρωτική κίνηση από πολλές απόψεις.
Και οι τρεις σκέψεις που ανέφερα, αποτελούν βήματα προσωπικής ανάπτυξης. Μια τέτοια γυναίκα, οικονομικά ανεξάρτητη, με ισχυρό προφίλ μέσα στο εργασιακό περιβάλλον, θεωρώ πως θα δεχτεί πολύ λιγότερα κρούσματα σεξουαλικής παρενόχλησης, ενώ ταυτόχρονα θα μπορεί να τα διαχειριστεί ή να τα καταγγείλει πολύ πιο εύκολα. Η ισχυροποίηση της γυναίκας μέσα και έξω από το εργασιακό περιβάλλον δεν πιστεύω πως θα εξαλείψει όλες τις μορφές σεξουαλικής παρενόχλησης καθώς το ζήτημα είναι αρκετά πολύπλοκο και δεν μπορεί να αναλυθεί σε ένα άρθρο. Θεωρώ όμως πως είναι μια πολύ σημαντική άμυνα και ένα πολύ καλό πρώτο βήμα.
Διαβάστε περισσότερα
Τι ξέρουμε για τον Harvey Weinstein και τα θύματά του
Παραδείγματα αντικειμενοποίησης της γυναίκας
No comments:
Post a Comment